Warunki korzystania z wód
Woda jako najważniejszy element skutecznego i efektywnego prowadzenia produkcji rybackiej.
Pozaprodukcyjna, retencyjna rola stawów karpiowych powinna być wspierana nakładami publicznymi oraz działaniami technicznymi, zmierzającymi do utrzymania jak największej ilości wody w misach stawowych.
Misy stawowe mają skłonność do zmniejszania swojej pojemności na skutek zatrzymywania zawiesiny mineralnej doprowadzanej z wodami rzecznymi, erozji skarp grobli, zatrzymywania zawiesiny organicznej w postaci osadu martwej materii organicznej wygenerowanej w stawie w trakcie sezonu. W celu zapobieżeniu wypłyceniu, należy, tam gdzie to konieczne, prowadzić regularne działania odtworzeniowe w postaci usuwania osadów. Materiał powstały w wyniku usunięcia osadów można wykorzystać do wypełniania ubytków w groblach, korekty ich wysokości zmniejszającej się na skutek erozji i pracy sprzętu, a także do wypełniania zapadlisk dna w miejscach, gdzie pojawiły się na skutek intensywnego zerowania karpi. Tam gdzie to możliwe, należałoby podejmować działania zmierzające do umieszczania stawów w programach małej retencji, co umożliwi korzystanie ze środków finansowych przeznaczonych na działania odtworzeniowe zbiorników małej retencji.
Napełnianie stawów ziemnych typu karpiowego wodą w okresie wiosennym
Terminy napełniania stawów powinny uwzględniać pojawiający się wiosną nadmiar wód roztopowych, pochodzących z topnienia śniegu. Wykorzystanie tych wód pozwala na zachowanie dostępności wody w odpowiedniej ilości dla wszystkich użytkowników wód i organizmów je zasiedlających.
Wody pośniegowe nie prezentują najwyższej jakości z punktu widzenia gospodarki rybackiej. Zwykle ubogie w związki biogenne, często niosące zanieczyszczenia osadzone na powierzchni śniegu w okresie zimowym, zobowiązują do zwiększenia uwagi i ewentualnego stosowania nawozów stymulujących rozwój produkcji pierwotnej w stawie, przed obsadzeniem rybami. Z drugiej strony jednak, w okresie wiosennego topnienia śniegów, ten właśnie typ wód dominuje także w korytach rzek i kanałach prowadzących woda do stawów, zatem trudno jest dokonywać wyboru jakości wody i selekcji jej pochodzenia. Co więcej, w kraju ubogim w wodę jakim jest Polska, zlekceważenie tego źródła wody może skutkować niemożnością napełnienia mis stawowych we właściwym stopniu.
Napełnianie stawów ziemnych typu karpiowego wodą w późniejszym okresie
Napełnianie stawów poza okresem wczesnowiosennym uzasadnione jest jedynie względami technologicznymi.
Nie dotyczy sytuacji, w której deficyt wody w okresie wyznaczonym uniemożliwił napełnienie stawów. Warunek taki, w postaci zapisu umożliwiającego śródsezonowe doprowadzenie wody do stawów należy zastrzec w operacie wodno-prawnym i pozwoleniu wodno-prawnym, o ile jego zapisy określają terminy (wiele „starych”, lecz wciąż ważnych pozwoleń wodno-prawnych nie określało terminów korzystania z wody w sposób szczegółowy, ograniczając się do określenia rocznych ilości wody pobieranej).
Stawy narybkowe obsadzane wylęgiem nie powinny być napełniane wodą wcześniej, aniżeli wynika to z indywidualnej charakterystyki gospodarstwa. Zbyt wczesne napełnienie tych stawów wodą może spowodować nadmierny rozwój populacji organizmów szkodliwych dla wylęgu oraz powodować niekorzystne kształtowanie się struktury i liczebności populacji organizmów będących pokarmem ryb.
...
Warunki utrzymywania wody w stawach ziemnych typu karpiowego w trakcie sezonu.
W czasie trwania sezonu produkcyjnego należy dbać o utrzymywanie wody w stawach na wyznaczonym dla danego stawu poziomie. Straty wody powodowane parowaniem oraz infiltracją, powinny być uzupełniane na bieżąco w miarę istniejących warunków dostępności wody.
Obniżenie poziomu zalewu stawu, będące skutkiem długotrwałej suszy, braku wody uzupełniającej, czy niewłaściwego stanu grobli, jest dla prowadzonego chowu niekorzystne, zmniejsza objętość wody w misie stawowej, sprzyja atakom zwierząt rybożernych. W sposób naturalny, stawy również tracą znaczne ilości wody (do ½ pojemności) na skutek parowania i infiltracji dennej oraz przez groble. Straty te powinny być rekompensowane w sposób naturalny poprzez opady, jednakże w przypadku dłuższych okresów braku opadów, w miarę istniejących możliwości należy uzupełnić stan wody w stawie do poziomu dopuszczalnego.
W sytuacjach awaryjnych, także związanych z koniecznością zachowania dobrostanu ryb lub potrzebami rynku, możliwe jest spuszczenie stawu w trakcie sezonu. W przypadku wystąpienia konieczności spuszczenia stawu przed zakończeniem sezonu, należy rozważyć możliwość wykorzystania wypuszczanej wody dla napełnienia innych stawów w zlewni. Wyjątek stanowią sytuacje epizootyczne, podczas których wraz z wodą mogą być przenoszone czynniki chorobowe i woda nie powinna być powtórnie wykorzystywana.
Stosowny zapis o takiej treści powinno zwierać pozwolenie wodno-prawne. W przeciwnym przypadku, mogą mieć miejsce niepotrzebne problemy w postępowaniu o niedotrzymywanie zapisów pozwolenia wodno-prawnego, co może być powodem do wypowiedzenia warunków pozwolenia przez organ wydający.
Gospodarowanie wodą w stawach ziemnych typu karpiowego w sytuacjach nadzwyczajnych.
W okresie poprzedzającym sygnalizowane długotrwałe opady deszczu, należy rozważyć możliwość obniżenia zalewu stawu celem stworzenia rezerwy powodziowej dla wód spływających ze zlewni i ochrony otaczających terenów przed zalaniem. Tym samym celom sprzyja napełnianie w okresie powodziowym mis stawów dotychczas pustych.
Podobnie jak w innych zapisach, warto zadbać o umieszczenie odpowiedniego zapisu w pozwoleniu wodno-prawnym.
W okresie suszy szczególnie istotne jest ograniczenie ubytków wody z mis stawowych. W tym celu należy szczególnie dbać o szczelność mnichów. W przypadkach technicznie uzasadnionych, do uzupełnienia zalewu stawu należy, w miarę dostępności, wykorzystać wody przesiąkowe, gromadzone w rowach opaskowych.
W kilku kompleksach stawowych w Polsce już działają przepompownie wód gromadzonych przez rowy opaskowe. Jeśli warunki na to pozwalają, w punkcie zbiorczym rowu lub systemu rowów, tworzone są studnie zbiorcze wyposażone w elektryczne lub spalinowe pompy o dużej wydajności. W razie potrzeby lub też stale w trakcie sezonu, gromadzona woda z przesiąków jest zawracana na powrót do stawów. Pamiętać jednak należy o konieczności szczególnej dbałości o jakość wody doprowadzanej do stawów, bowiem częstokroć, wody przesiąkowe są odtlenione i obciążone substancjami wymywanymi z grobli. Niemniej jednak, w obliczu długotrwałych i powtarzających się niedoborów wody, warto rozważyć opisaną możliwość.
Wypuszczanie wody ze stawów ziemnych typu karpiowego po zakończeniu sezonu
Współpraca między gospodarstwami rybackimi.
Zasadą powinna być współpraca w gospodarowaniu wodą pomiędzy wszystkimi jej użytkownikami operującymi na obszarze tej samej zlewni. Współpraca pomiędzy gospodarstwami rybackimi podczas spuszczania wody ze stawów umożliwia sprawne przeprowadzenie odłowów ryb oraz zabezpieczenie okolicznych terenów przed podtopieniem lub zalaniem i sprzyja zachowaniu dobrego odbioru społecznego rybactwa stawowego.
Współpraca w gospodarowaniu wodą staje się koniecznością w sytuacji pogłębiającego się jej deficytu. Dotyczy to zarówno okresu napełniania stawów, jak i opuszczania wody podczas odłowów. W gospodarce karpiowej wszyscy użytkownicy wody wykonują jednakowe czynności w tym samym okresie czasu, co przy przeszacowanych zasobach wodnych zlewni musi prowadzić do sytuacji konfliktowych. W celu uniknięcia ich eskalacji, skuteczne może okazać się dostosowywanie prac w poszczególnych gospodarstwach do istniejących w zlewni warunków wodnych. Z technologicznego punktu widzenia, powinno być możliwe w okresie wiosennym przesunięcie terminów napełniania stawów w granicach około 6 tygodni, bez wpływu na warunki, jakie będą występować po obsadzie ryb. Pamiętać należy jednak, że prawne uregulowanie pierwszeństwa zawsze jest procesem trudnym, długotrwałym, a czasem wręcz niemożliwym. Dlatego też, współpraca użytkowników na poziomie zlewni wydaje się koniecznością określoną warunkami hydrologicznymi.
Należy promować stosowanie technik i praktyk umożliwiających ograniczenie ilości pobieranej wody do celów chowu i hodowli ryb łososiowatych, a tym samym bardziej efektywne jej wykorzystanie. Technologia recyrkulacji wody wymaga jednocześnie stosowania zaawansowanych technik jej oczyszczania, co w pełni wpisuje się w zasady dobrej praktyki.
...